TỪ NỐI
Chúng
ta phải bắt đầu với điểm này: Ngày này, trong những vở kịch đem đi duyệt, từ nối không được khuyến khích, vì nó bị
coi là sự phí phạm một vài dòng bạn có thể dùng cho những câu hội thoại thú vị.
Nó chỉ được dùng khi vô cùng cần thiết.
Quy tắc:
Khi
bạn dùng từ nối, bạn phải cách lề trái 6,5’’ và lề phải là 1.0’’. Từ nối thường
được viết hoa và theo sau là một hành động và trước mở cảnh.
Các
từ nối thường gặp:
*
• CUT TO: CẮT SANG
*
• DISSOLVE TO: MỜ SANG
*
• SMASH CUT: CẮT NHANH
*
• QUICK CUT: CẮT NHANH
*
• FADE TO: MỜ DẦN
*
• FADE OUT: RÕ DẦN (ở cuối kịch bản)
Mẹo:
Bạn
chỉ dùng từ nối trong kịch bản đem đi duyệt là khi nó là một phần quan trọng của cả câu chuyện. Ví dụ, bạn có thể dùng TIME
CUTE: để chỉ sự qua của thời gian. Thông thường hơn là từ DISSOLVE TO: chỉ rằng
thời gian đã qua. Hoặc, bạn có thể dùng MATCH CUT, nếu bạn muốn mô tả rằng có một
sự tương quan tới thứ ta vừa nhìn thấy hoặc một thứ mới trên cảnh. Vấn đề là,
trừ khi bạn trở nên khá thành thục trong việc viết kịch bản, đừng dùng những thứ
đó trừ khi thật cần thiết bởi đạo diễn của bộ phim có thể nghĩ theo một hướng
khác.
Mẹo
sử dụng phần mềm:
Phần
lớn các từ dẫn thường được lập trình sẵn trong chương trình viết kịch bản, viết
hoa và đặt vào đúng chỗ.
Frankie
lấy một chiếc quàn đùi, đi giày và ra ngoài.
CẮT
SANG:
(Hãy
nhớ, phần “Cắt sang: có thể bị bỏ đi trong tất cả các bản thảo kịch bản hiện
nay. Cái nó diễn tả là sự thay đổi hoàn toàn của địa điểm).
PAGE BREAKING - NGẮT
TRANG
Mẹo:
Nếu
làm theo những chỉ dẫn đơn giản của phần mềm trong khi viết kịch bản, vậy thì,
những quy tắc sau đây sẽ tự động được tuân theo. Chương trình sẽ:
*
• Không bao giờ chấm dứt một trang với phần Mở Cảnh. Điều này CHỈ được chấp nhận
nếu có một Mở Cảnh hoặc Cảnh khác theo sau. (Ví dụ như một cảnh quay chính và
sau đó là mở cảnh nội).
*
• Không bao giờ bắt đầu một trang mới với một từ nối.
*
• Tự động đặt từ Tiếp tục: khi nó ngắt một đoạn Hành động hoặc Hội thoại.
*
• Không bao giờ chấm dứt một trang bằng Tên Nhân vật. Ít nhất phải có hai dòng
Hội thoại theo sau tên đó.
*
• Không bao giờ chấm dứt một trang bằng phần trong ngoặc đơn. Hội thoại PHẢI
theo sau.
*
• Nếu bạn có Hội thoại, một Phần trong ngoặc đơn và sau đó là Hội thoại nữa, ngắt
dòng TRƯỚC phần trong ngoặc đơn.
Điểm nhấn mạnh
Giờ
thì bạn đã quen với một số yếu tố và chỉ dẫn cơ bản trong khi viết một kịch bản
đem đi duyệt. Với những nguyên tắc trên hoặc đơn giản sử dụng phần mềm, bạn sẽ
viết được một kịch bản theo đúng chuẩn. Độc giả sẽ không cho rằng bạn là một
người kể chuyện nghiệp dư bởi không biết những quy tắc đơn giản nhất. Dưới đây
là một số yếu tố phức tạp hơn mà bạn cần biết.
Hội thoại song song
Khi
hai nhân vật của bạn nói cùng lúc, đó được gọi là hội thoại kép hoặc hội thoại
song song. Các nhân vật của chúng ta có thể có một đoạn nói chuyện như thế này:
Frankie
và Julie đang tranh luận rất căng thẳng.
FRANKIE
JULIE
Biến
ra khỏi đời tôi ngay! Anh hét vào mặt tôi đấy à?
Tôi
không thể chịu đựng được Tôi sẽ đi khi nào sẵn sàng
Cái
mặt cô thêm phút nào nữa. Thế thôi!
Mẹo:
Tất
cả các chương trình viết kịch bản cho phép bạn viết kiểu hội thoại này dễ dàng
nhưng nên tránh làm vậy trừ khi rất cần thiết.
Mẹo viết:
Các
biên kịch nghiệp dư thường sử dụng kiểu hội thoại này để làm nổi bật “xung đột”
giữa các bên. Tuy nhiên, bạn sẽ dễ dàng khiến khán giả phân tâm hoặc ngắt quãng
mạch của câu chuyện. Đừng cho người ta lý do để họ có thể đặt kịch bản của bạn
xuống bằng một vài cảnh hoặc hội thoại không liền mạch.
Đồng
thanh
Đôi
khi trong kịch bản, bạn có một đám đông cùng đồng thanh hô lớn. Có hai cách cơ
bản để viết:
Cách
đầu tiên là viết nó trong câu mô tả hành động.
ĐÁM
ĐÔNG trên khán đài mắng nhiếc cầu thủ ném bóng: “Đồ điên!” “Ném bóng như đàn
bà!”.
Lựa
chọn thứ hai là làm như thể với một nhân vật và hội thoại.
ĐÁM
ĐÔNG
Chơi
ngu thế! Ném bóng gì như đàn bà!
VIẾT TẮT
Ngành
công nghiệp phim ảnh sử dụng một vài từ viết tắt trong kịch bản. Việc có sử dụng
chúng hay không tuỳ thuộc vào bạn. Một vài người sẽ cảm thấy bị xen ngang giữa
chừng trong khi nhiều người khác lại muốn viết tắt. Chúng ta đã nhắc tới một số
từ viết tắt trước đó như O.S., O.C., V.O. Dưới đây là một số khác.
b.g.
= background: hậu cảnh
b.g.
được dùng trong đoạn mô tả hành động.
Frankie
ngồi trên giường, thắt dây giày. Ở phía sau, Julie lấy tiền ra khỏi túi của
anh. Cô cũng lấy chìa khoá xe của anh.
CGI
= hình ảnh do máy tính dựng lên
CGI
mô tả hành động không thể quay một cách bình thường và sẽ đòi hỏi việc sử dụng
máy tính để xử lý, như trong phim The Matrix.
CGI:
Miệng của anh ta bắt đầu tan chảy, sau đó, biến mất hoàn toàn.
f.g.
= tiền cảnh
f.g.
được dùng trong đoạn mô tả hành động, giống như b.g., ngoại trừ việc hoạt động
này diễn ra ở phía trước
SFX
= hiệu ứng âm thanh
SFX
nói về âm thanh cần thiết trong phim.
SFX:
TIẾNG còi tàu RÚ LÊN.
SPFX
= hiệu ứng đặc biệt
SPFX
nói đến một hiệu ứng đặc biệt nào cần dùng (có thể không phải CGI).
SPFX:
Một tia nắng rọi sáng gương mặt của Frankie. Cơ thể anh từ từ tan chảy.
M.O.S.
= không tiếng.
Chuyện
kể rằng có một đạo diễn gốc Đức (có thể là Josef von Sternberg, người phát hiện
ra Marlene Dietrich) muốn quay một cảnh không có âm thanh và nói với đoàn làm
phim rằng mit out sound (thay vì without sound). Cụm từ này sau đó được đoàn
làm phim phát tán.
M.O.S.
Những con ngựa chạy toán loạn trên phố.
POV
= góc nhìn
Camera
“nhìn” hành động từ một góc nhìn cụ thể của một diễn viên.
GÓC
NHÌN CỦA JULIE – Frankie ngồi trên giường, thắt dây giày.
Chùm
cảnh
MỘT
CHÙM CẢNH là một công cụ điện ảnh để mô tả một loạt cảnh, tất cả đều liên quan
tới nhau và cùng dẫn tới một kết cục. Mặc dù nó là một từ tiếng Pháp, từ này lại
được một đạo diễn người Nga sáng tạo ra. Chùm cảnh được sử dụng để nói đến thời
gian trôi đi. Hãy tưởng tượng tới một đứa trẻ, từ khi nó sinh ra, lăn lê, sau
đó đi những bước đầu tiên và cuối cùng là chạy. Ví dụ:
CHÙM
CẢNH
1)
John vừa ra đời. Bác sĩ lau người nó và trao cho bà mẹ đang mỉm cười.
2)
John lăn người trong cũi. Mẹ nó vỗ tay khích lệ.
3)
Nắm chặt tay vào chiếc bàn cà phê, John đi những bước đầu tiên. Mẹ cậu vui sướng
ôm con vào lòng.
4)
John, đang đeo bỉm, chạy sung sướng qua những bình tưới nước. Mẹ cậu thở dài và
với lấy túi đựng bỉm.
Bạn
cũng có thể đánh dấu các cảnh là A), B), C) nếu thích. Dù là đánh số hay là
dùng chữ cũng đều đúng. (Ghi nhớ rằng cảm xúc của bà mẹ thay đổi qua chùm cảnh
từ vui sướng tới lo lắng khi John đi lại được).
CHÙM
CẢNH được xác định như là một cảnh đơn. Điều này là không cần thiết nhưng một
vài biên kịch dùng CHẤM DỨT CHÙM CẢNH khi nó kết thúc.
MỘT LOẠT CẢNH
LOẠT
CẢNH QUAY cũng khá giống với Chùm cảnh nhưng nó thường được diễn ra tại một địa
điểm, nhắc tới một hành động. Hãy nhớ tới bộ phim Earthquake…
MỘT
LOẠT CẢNH
A)
Cửa sổ cửa hàng bắt đầu rung lắc.
B)
Các tấm biển đu đưa.
C)
Gạch và thuỷ tinh bắt đầu rơi xuống đường.
D)
Mọi người chạy thoát thân.
LOẠT
CẢNH được xác định là MỘT CẢNH. Giống như Chùm cảnh, loạt cảnh này là những khổ
mô tả hành động và cũng có thể được đánh số 1), 2), 3)
PHONG CÁCH
Một
vài biên kịch sẽ đưa một loạt các cảnh quay vào trong kịch bản mà không ghi
chú. Điều này nhìn chung góp phần vào việc làm mạch của câu chuyện trôi chảy
hơn. Những dòng mô tả hành động này có thể ngắn, những câu mô tả được đặt ở những
dòng độc lập.
Piazza
de Palma
MỘT
TIẾNG ĐỘNG LỚN vang lên.
Chim
bồ câu bay xớn xác, CÁNH SẢI NGẬP TRỜI.
Mọi
người quay đầu về hướng của MỘT TIẾNG SÚNG KHÁC.
Một
đứa bé sợ hãi đánh rơi que kem và KHÓC.
Một
phụ nữ HÉT LỚN.
Một kiểu viết khác cho đoạn trên:
CỬA
HÀNG PIAZZA DE PALMA
chật
cứng khách mua hàng thứ 7.
MỘT
TIẾNG SÚNG LỚN
vang
lên. Chim bồ câu bay xớn xác. Tất cả mọi người quay về hướng của MỘT TIẾNG SÚNG
KHÁC.
ĐỨA
TRẺ SỢ HÃI
đánh
rơi cây kem và KHÓC. MỘT TIẾNG THÉT vang lên.
Mẹo viết:
Kiểu
viết như thế này sẽ làm tốn thêm diện tích trang nhưng nó cũng giúp người đọc
nhanh hơn. Tại sao? Hãy nhìn những khoảng trống trong ví dụ thứ hai … mắt của độc
giả có thể đọc được đoạn này nhanh hơn.
Một
kiểu viết khác liên quan tới việc NHẤN MẠNH vào yếu tố hành động. Thường thì,
người đọc sẽ lướt qua một kịch bản, đặc biệt là nếu khổ mô tả hành động rất
dài. Dưới đây là một sự lựa chọn về việc làm thế nào là đúng. Chữ nghiêng, đậm
hoặc gạch chân không được dùng để nhấn mạnh.
Terry
NGÃ xuống sàn nhà khi MỘT TIA NẮNG lan vào khắp phòng. Anh nghe thấy TIẾNG KÊU
LỚN ở bên ngoài. Terry NÍN THỞ khi một BẢO VỆ hộ pháp đi vào.
Dòng
ngắn / Thơ / Lời bài hát
Đôi
khi, bạn cần viết một đoạn hội thoại gồm toàn những CÂU NGẮN. Một ví dụ có thể
là khi nhân vật của bạn dẫn ra một bài thơ, hoặc hát một bài.
JULIE
Hoa
hồng đỏ
Hoa
violet tím
Em
đang viết kịch
Anh
thì sao?
Lời
bài hát thường được viết hoa.
JULIE
(hát)
ROW,
ROW, ROW YOUR BOAT
GENTLY
DOWN THE STREAM
MERRILY,
MERRILY, MERRILY, MERRILY
LIFE
IS BUT A DREAM.
XEN CẢNH
Đôi
khi trong một kịch bản, bạn có thể muốn xen giữa hai hoặc ba cảnh. Những cảnh
này xảy ra cùng một thời điểm. Thay vì nhắc lại Mở cảnh cho mỗi cảnh, người ta
dùng tới CẢNH XEN. Điều đó sẽ cho người đọc một cảm giác rằng cảnh được di chuyển
nhanh chóng giữa các địa điểm. Trong The Deer Hunter có một đoạn xen cảnh rất
hay, khi đó, những người thợ săn đi trong rừng trong khi một đám cưới đang diễn
ra. Dưới đây là một ví dụ:
NỘI.
CĂN HỘ CỦA SHERRI - ĐÊM
Sherri
bắt đầu cởi quần áo trước cửa sổ mở của phòng ngủ.
NỘI.
CĂN HỘ CỦA LENNY - ĐÊM
Lenny
ngủ dậy đi lấy bia. Anh nhìn ra cửa sổ và thấy Sherri. Anh chết lặng, đứng nhìn
cô.
XEN
CẢNH GIỮA LENNY VÀ SHERRI
Sherri
ngồi trên giường và cởi chiếc áo khoác ngoài.
Lenny
đi gần hơn phía cửa sổ để nhìn cho rõ hơn.
Sherri
đứng dậy, nhảy lên nhảy xuống, cố ra khỏi chiếc váy.
Mắt
Lenny dán vào Sherri, anh di chuyển để nhìn theo cô. Anh giậm chân vào một chiếc
chuông trên sàn nhà.
LENNY
Oái!
Sherri
nghe thấy tiếng kêu và nhìn về phía Lenny.
Lenny
nhìn thấy Sherri và TRỐN.
Một
kiểu CẢNH XEN khác là khi hai nhân vật đang nghe điện thoại và bạn không muốn một
đoạn trên điện thoại nghe qua giọng ngoài hình - bạn muốn thể hiện cả hai.
NỘI.
PHÒNG KHÁCH - ĐÊM
Sherri,
ngồi thoải mái trên ghế, đang đọc một cuốn sách thì tiếng chuông điện thoại
kêu. Cô nghe máy.
SHERRI
Alô?
NGOẠI.
PHÒNG ĐIỆN THOẠI – KHU NGHỈ NGƠI
Lenny
nhấp một lon coca khi anh nói.
LENNY
Em
yêu, anh ở Barstow
XEN
CẢNH GIỮA LENNY và SHERRI
SHERRI
Ôi
thế à anh yêu, thật tuyệt. Vậy là anh sẽ về đến đây trước buổi sáng.
LENNY
Ừ,
anh sẽ về sớm thôi.
Trong
những bộ phim cũ, các đạo diễn thường chia đôi màn ảnh trong một đoạn hội thoại
như thế. Điều đó không thường xảy ra trong ngày nay và trừ khi bạn có lý do thật
hay để viết nó vào, tốt nhất là dùng XEN CẢNH.
TIÊU ĐỀ
Trong
một vài kịch bản bạn đọc, bạn có thể thấy dòng này :
BẮT
ĐẦU TIÊU ĐỀ hoặc BẮT ĐẦU TIÊU ĐỂ MỞ theo sau là CHẤM DỨT TIÊU ĐỀ hoặc ĐÃ XONG
TIÊU ĐỀ MỞ. Ví dụ
MỜ
DẦN:
NGOẠI.
BẾN CẢNG PHÍA TÂY – BÌNH MINH - CẢNH CHÍNH
Thuyền
buồm và tàu tuần tiễu dập dềnh trên sóng nước xanh ngát.
NGOẠI.
BỜ BIỂN – NGÀY
BẮT
ĐẦU TIÊU ĐỀ
Hàng
trăm cơ thể trẻ trung đang vui chơi trong kỳ nghỉ xuân.
Mẹo viết:
Đừng
đặt tiêu để mở, kết thúc. Nó không thường được sử dụng trong một kịch bản đem
đi duyệt và bạn không thể đoán được đạo diễn và nhà sản xuất sẽ đặt dòng đó ở
đâu. Đừng kiếm việc thêm vào người.
SUPERIMPOSE
or TITLE OVER: Thêm vào
Khi
SUPERIMPOSE or TITLE OVER (phần tiêu đề, chữ thêm vào) được sử dụng, một đoạn
văn bản hoặc hình ảnh được đặt chèn lên bản phim. Phần lớn thời gian, nó chứa
những thông tin mà đạo diễn tin rằng độc giả cần biết như địa điểm hoặc thời
gian của cảnh tiếp theo.
NGOẠI.
BỜ BIỂN - NGÀY
Hàng
trăm thanh niên chơi đùa trên cát và nước ấm.
SUPERIMPOSE:
Bờ biển Daytona, Nghỉ Xuân, 1966
Chỉ
có đoạn văn bản:Bờ biển Dayton
Bất
cứ đoạn văn bản nào, giống như phụ đề hoặc từ dịch các biển báo nước ngoài đều
được liệt vào mục này.
Không
dùng SUPERIMPOSE: trừ khi thật cần thiết. Nó bị dùng quá nhiều trong phim
Splash của đạo diễn Ron Howard.
Tìm hiểu thêm các vấn đề về điện ảnh click TẠI ĐÂY
صيانة افران البا في جدة
Trả lờiXóa